Jak powszechnie już w wiadomo, uchwalona w 2019 roku unijna dyrektywa Omnibus przewidziała wprowadzenie licznych zmian w unijnym prawie ochrony konsumentów. W krajowym porządku prawnym odnosi się to między innymi do znowelizowania z dniem 1 stycznia 2023 r. ustawy .o informowaniu o cenach towarów i usług. Szczególne zainteresowanie pojawiło się wokół zagadnienia obniżek cen i informowania przez przedsiębiorców o organizowanych przez nich promocjach cenowych.
Mogłoby się wydawać, że nowe przepisy dotyczą tylko sprzedaży towarów w sklepach albowiem, to właśnie działania tych przedsiębiorców budziły największe kontrowersje i zastrzeżenia Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zwłaszcza w zakresie nierzetelnego informowania klientów o poprzednich cenach towarów będących „na promocji”. W największym skrócie, za naganne zostało uznane tworzenie fikcji dużej obniżki cenowej, poprzez podwyższenie ceny na chwilę przed wprowadzoną promocją, co w efekcie tworzyło iluzję dużych potencjalnych oszczędności.
Nowe przepisy
Implementując przepisy dyrektywy w tym zakresie polski ustawodawca zmienił ustawę z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług stanowiąc, że:
– w miejscu sprzedaży detalicznej i świadczenia usług uwidacznia się cenę oraz cenę jednostkową towaru lub usługi w sposób jednoznaczny, niebudzący wątpliwości oraz umożliwiający porównanie cen,
– w każdym przypadku informowania o obniżeniu ceny towaru lub usługi obok informacji o obniżonej cenie uwidacznia się również informację o najniższej cenie tego towaru lub tej usługi, która obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. Jeżeli dany towar lub dana usługa są oferowane do sprzedaży w okresie krótszym niż 30 dni, obok informacji o obniżonej cenie uwidacznia się również informację o najniższej cenie tego towaru lub tej usługi, która obowiązywała w okresie od dnia rozpoczęcia oferowania tego towaru lub tej usługi do sprzedaży do dnia wprowadzenia obniżki.
Choć z brzmienia przepisu mogłoby się wydawać, że obowiązki dotyczą tylko informacji w miejscu świadczenia usług, to dalsze zapisy ustawy świadczą jednoznacznie, że do reklamy towarów i usług należy stosować analogicznie powyższe zasady.
Kogo dotyczy nowy obowiązek
Zgodnie z projektowanymi przepisami dodatkowe obowiązki informacyjne związane z obniżką cen będą musieli realizować zarówno przedsiębiorcy działający w środowisku tradycyjnym, jak i przedsiębiorcy prowadzący biznes online, a także przedsiębiorcy prowadzący telesprzedaż czy sprzedaż katalogową.
Ustawa nie zawiera wyłączeń odnośnie imprez turystycznych, a zatem nie ma żadnych powodów, żeby nie przyjmować wyżej opisanych zasad również do sposobu prezentacji cen i ich obniżek, w przypadku działalności organizatorów turystyki.
Obniżenie ceny – definicja
W wydanych przez Komisję Europejską wytycznych dotyczących wykładni i stosowania nowych przepisów uznano, że mają one zastosowanie do oświadczeń promocyjnych sprzedawcy lub usługodawcy o różnych charakterze. Przykładowo obniżka ceny może zostać ogłoszona w ujęciu procentowym (np. „20% taniej”), w postaci konkretnej kwoty (np. „100 zł taniej”), poprzez podanie nowej (niższej) ceny wraz z podaniem poprzednio stosowanej (wyższej) ceny (np. „teraz 1500 zł, było 2000 zł” lub „1500 zł/ 2000 zł”), za pomocą innej techniki promocyjnej (np. „dzisiaj taniej o kwotę VAT”, „dzisiaj promocja z okazji dnia dziecka”), a także poprzez przedstawianie aktualnej ceny jako ceny „wyjściowej” lub podobnej i podanie wyższej ceny jako nadchodzącej ceny normalnej.
Nowe przepisy mają zastosowanie do ogłoszeń o obniżkach cen zarówno wtedy, gdy dotyczą one konkretnej usługi (imprezy), jak i wtedy, gdy biuro podróży dokonuje ogólnego ogłoszenia o obniżce cen. Przykładem pierwszej sytuacji będzie sformułowanie „wakacje w Chorwacji w dniach 1-14.07.2023 r.. 30% taniej”, zaś drugiej – ogłoszenia typu „20% zniżki na wszystkie imprezy do dnia 30.06.2023 r.” czy „20% zniżki na wszystkie imprezy samolotowe”.
Kiedy nie stosujemy nowych przepisów
Nowe obowiązki nie będą mieć zastosowania do takich zmian cen, które w ogóle nie są ogłaszane, jak to ma miejsce w przypadku standardowych zmian cenników czy katalogów cenowych. Ponadto obowiązki te nie dotyczą ogólnych oświadczeń marketingowych, takich jak „najlepsze/najniższe ceny”, które promują ofertę sprzedawcy poprzez porównanie jej z ofertami innych sprzedawców bez odwoływania się do obniżki cen lub stwarzania wrażenia, że została ona zastosowana. Takie oświadczenia nadal będą jednak podlegać ocenie z punktu widzenia dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych.
Przepisy dyrektywy i ustawy implementującej nie mają zastosowania również do programów lojalnościowych dla klientów, takich jak karty rabatowe lub kupony, które uprawniają konsumenta do zniżki cenowej na wszystkie usługi lub które umożliwiają gromadzenie punktów do wykorzystania podczas przyszłych zakupów. To samo będzie odnosiło się do faktycznych spersonalizowanych obniżek cen, które nie mają charakteru „ogłoszenia” o obniżce ceny. Przykładem takich obniżek cen są obniżki wynikające z wcześniejszych zakupów dokonanych przez konsumenta u danego sprzedawcy, np. gdy konsument otrzymuje przy zakupie kupon „20% taniej”, ważny podczas kolejnych zakupów.
Sankcje
Zgodnie z ustawą, jeżeli przedsiębiorca nie wykonuje obowiązków w niej opisanych, wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej nakłada na niego, w drodze decyzji, karę pieniężną do wysokości 20 000 zł. Natomiast jeżeli przedsiębiorca nie wykonał obowiązków, o których powyżej, co najmniej trzykrotnie w okresie 12 miesięcy, licząc od dnia, w którym stwierdzono naruszenie tych obowiązków po raz pierwszy, wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej nakłada na niego, w drodze decyzji, karę pieniężną do wysokości 40 000 zł.
Przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej uwzględnia:
1) stopień naruszenia obowiązków, w tym charakter, wagę, skalę i czas trwania naruszenia tych obowiązków;
2) dotychczasową działalność przedsiębiorcy, w tym podjęte przez niego działania w celu złagodzenia lub naprawienia szkody poniesionej przez konsumentów, wcześniejsze naruszenia obowiązków przez tego przedsiębiorcę oraz uzyskane przez przedsiębiorcę korzyści majątkowe lub straty w związku z naruszeniem tych obowiązków;
3) wielkość obrotów i przychodu przedsiębiorcy;
Podsumowanie
Nowe przepisy dotyczące informowania konsumentów o obniżkach i promocjach obowiązują także usługodawców i organizacja imprez turystycznych nie została w tym zakresie w żaden sposób wyłączona. Mając na uwadze dotkliwe sankcje za naruszenie obowiązków ustawowych konieczne jest dostosowanie praktycznej działalności biur podróży do nowych przepisów i wyeliminowanie sytuacji, w której konsumenci mogliby być wprowadzeni w błąd lub niedoinformowani.
autor: radca prawny Krzysztof Wilk – prawo turystyczne
Tekst opublikowany został w miesięczniku branży turystycznej Wiadomości Turystyczne.
